Zo verplicht zijn mondkapjes in het OV echt
Hoe streng is de controle op deze nieuwe regel?
Om de verspreiding van COVID-19 weerstand te bieden zijn er in Nederland enkele maatregelen ingevoerd. Eén hiervan is het reizen met een mondkapje.
Het advies is duidelijk: reis niet onnodig, geef elkaar de ruimte, reis zoveel mogelijk buiten de spits en vermijd drukke plekken. Gebruik het openbaar vervoer alleen maar als het echt niet anders kan. En sinds 1 juni 2020 is het verplicht om een mondkapje te dragen in de bus, trein, tram en metro. Dit hoeft enkel pas als je het vervoermiddel instapt, en hoeft nog niet per se op het perron. Je hebt voor elke reis een nieuw of gewassen mondkapje nodig en het advies is om deze gedurende de reis dan ook op te houden.
Er wordt gesteld dat een reiziger zonder mondkapje geweigerd wordt, “zonder mondkapje kom je er niet in” – maar dit blijkt in de praktijk toch even anders te liggen.
Helaas, er wordt nauwelijks gehandhaafd…
Het antwoord is simpel: welke controle? Ik maak, als student en stagiaire zijnde, veel gebruik van het openbaar vervoer. Toch verbaast het mij hoeveel mensen reizen zonder mondkapje. Het verbaast mij misschien nog wel meer hoe weinig hier aan gedaan wordt. Hoewel er ruim geadverteerd is met de boete van 95 euro, wordt deze eigenlijk vrijwel niet uitgeschreven.
Terwijl ik in de bus zit, en er opnieuw reizigers instappen zonder mondkapje (ditmaal zelfs twee), vraag ik mij af hoe dit precies zit. Hoe verplicht is deze ‘verplichte’ maatregel eigenlijk als er zo weinig gedaan wordt om ervoor te zorgen dat deze regel nageleefd wordt?
Ik hoor dat er om mij heen opmerkingen gemaakt worden over deze twee jongens. De meeste reizigers zijn het er niet mee eens. Tenslotte is deze maatregel in het leven geroepen om ons allemaal veilig(er) te kunnen houden. Een andere reiziger besluit daarentegen, vermoedelijk gezien het feit dat er niets aan gedaan wordt, dat hij ook liever zonder mondkapje reist. Dit lijkt me niet de bedoeling.
Uit nieuwsgierigheid zoek ik contact met Arriva. Ik hoop erachter te komen waarom er niets gedaan wordt tegen de reizigers die weigeren de regels na te leven.
Wat zegt Arriva zelf over de verplichting van een mondkapje?
Mijn vraag aan Arriva komt neer op het volgende: zijn er plannen om een strengere handhaving in te voeren op deze regel? Want laten we eerlijk zijn, als dit een optionele regel is (zoals dit nu lijkt) zijn er vast meer mensen die liever geen mondkapje dragen.
De enkele chauffeurs die wel probeerden te handhaven, kregen te maken met agressie.
Arriva laat weten dat zij het (uiteraard) ook erg vervelend vinden dat er mensen zijn die lak hebben aan de regels. Het vervelende vinden zij dat een buschauffeur geen handhaver is. De enkele chauffeurs die het wel probeerden (aangezien dit het eerlijkste is tegenover de reizigers die zich wel aan de regels houden) kregen te maken met verbale agressie, boze passagiers, bedreigingen, ze werden bespuugd en in sommige gevallen werden de aangesproken passagiers zelfs gewelddadig.
Op zo’n moment moet de politie er bij komen, en de bus die verder gevuld is met passagiers die zich wel aan de regels houden, zal niet meer vertrekken. Daarnaast is de politie die hiervoor opgeroepen moet worden vaak niet in de buurt. Dit zorgt er dan tevens ook voor dat de complete rit vervalt.
Buschauffeurs zijn geen handhavers en kunnen dus niets
De buschauffeurs handelen op dit moment op een manier die niet kan escaleren. Dit doen ze om de veiligheid van zowel zichzelf als de passagiers te kunnen waarborgen. Ze kunnen de reiziger zonder mondkapje wijzen op het feit dat een mondkapje verplicht is, maar zullen verder geen stappen ondernemen. Ze zullen dus niet weigeren om iemand mee te nemen, of bijvoorbeeld iemand uit de bus zetten. Het enige dat een buschauffeur op dit moment kan doen, is noteren hoeveel passagiers zij vervoeren die geen mondkapje dragen en hier een melding van maken. Arriva hoopt op deze manier de overheid te kunnen tonen dat er handhavers beschikbaar moeten worden gesteld die hier toezicht op kunnen houden. Ze geven toe dat het gedrag op dit moment niet correct is, maar dat zij zelf ook relatief klem zitten. Ze willen de veiligheid van hun personeel en klanten kunnen blijven waarborgen, maar dat is lastig met de extra risico’s die aan deze situatie kleven.
Draag je geen mondkapje? De kans op een boete in de trein is groter!
Voor de treinmachinisten werkt dit net even iets anders. Een treinmachinist kan eigenlijk net als een buschauffeur alleen de reizigers aanspreken op het feit dat een mondkapje verplicht is. Wel moeten zij een melding maken bij de treinverkeersleiding. Toch loop je in de trein een groter risico om een boete te krijgen als je geen mondkapje draagt. Je kunt hier namelijk ook een steward of een beveiliger tegenkomen. Dit maakt de situatie anders. Deze personeelsleden hebben namelijk andere bevoegdheden en zijn opgeleid tot buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA). In eerste instantie zullen zij de reiziger zonder mondkapje aanspreken en ze attenderen op de nieuwe regel. Mocht de reiziger hier geen gehoor aan geven, zal de BOA een proces-verbaal (boete van 95 euro) uitschrijven en de reiziger de trein laten verlaten. Als de reiziger hier geen gehoor aan geeft, of dit verzoek beantwoordt met agressie, zal deze persoon naast de boete ook opgevangen en aangehouden worden door de politie op het eerstvolgende station.
Laten we extra lief zijn voor OV-werknemers
Soms vergeten we dat buschauffeurs, machinisten en overige ov-bestuurders best vaak te maken krijgen met dit soort gedrag, en door een situatie als deze kan dit natuurlijk al snel verergeren. Het is makkelijk om te roepen dat er iets moet veranderen, maar soms ligt de macht hiervan niet bij de persoon van wie je het verwacht. Soms sta je niet helemaal stil bij de risico’s en consequenties die een simpele “nee” met zich mee kan brengen.
Laten we daarom even extra lief zijn voor onze machinisten, buschauffeurs, metro- en tram bestuurders. Ze doen ook maar gewoon hun best en kunnen op dit moment niet meer doen dan dat. Dankjewel, lieve medewerkers in het OV!
En, het belangrijkste: draag gewoon netjes een mondkapje. Wil je meer weten over de verschillende mondkapjes die je kunt aanschaffen? Lees dan vooral deze blog.